LED lampen gaan duizenden uren mee. Halogeen en gloeilampen gaan beperkt mee (1000 uur) omdat de gloeidraad zo heet wordt dat deze langzaam verdampt. Bij een LED is dat niet zo, die gaan vele tienduizenden uren niet achteruit. Daarom is de verwachting dat de levensduur van LED lampen erg lang is. Maar dan moet de LED en de lamp wel goed gemaakt zijn, anders is die levensduur veel minder.
Echter, zoals alle techniek kan ook een LED (lamp) kapot. Je dacht een lamp te hebben die tienduizenden uren zou moeten werken en nu is die al kapot na enkele honderden uren! Ja, ook Philips, Osram, Megaman of de huismerken (van bv AH of de HEMA) LED lampen kunnen kapot. Hoe kan dat nu? Hieronder een uitgebreide lijst met redenen waarom een LED lamp kapot kan gaan (die we allemaal hebben ervaren). De lamp kan kapot gaan door: te hoge temperatuur, te hoge spanningen en mindere kwaliteit. Dan speelt ook mee dat wat wij onder levensduur verstaan door de lampen industrie op een andere manier is gedefinieerd.
Hogere temperatuur, lagere levensduur bij LED
De LED zelf in de lamp en de elektronica in de lamp mogen niet heter worden dan 100 graden Celsius. Gloei en halogeen lampen worden wel veel warmer. Bij temperaturen van 100 graden Celsius en meer gaat de LED en de elektronica veel sneller kapot dan bij 70 graden Celsius. De LED en de elektronica produceren warmte als de lamp in bedrijf is. De meeste LED lampen worden zo ontworpen dat aan de buitenkant de temperatuur niet hoger wordt dan ongeveer 70 tot 80 graden Celsius, bij kamertemperatuur van de omgeving van de LED lamp.
Luchtkoeling
Bij het ontwerp van een LED lamp wordt er op gerekend dat er enige luchtstroming om de lamp is. Als dat niet het geval is, bv. omdat de lamp geheel is opgesloten in een kleine ruimte (gesloten armatuur), is er weinig luchtkoeling en kan de lamp te heet worden. Dat zien we vaak bij de R7S staaflampen, die worden vaak volledig omhuld door een matglazen kap.
Omgevingstemperatuur
Als de lamp in een te warme omgeving hangt (boven fornuis, in brandende zon, vlak boven een verwarming, etc.) dan is de omgevingstemperatuur niet meer kamertemperatuur. Stel dat die geen 25 graden is, maar 45 graden, dan wordt de lamp ook 20 graden heter dan bij kamertemperatuur en zal hij dicht in de buurt van de 100 graden komen. Dat bekort de levensduur zeer sterk.
Te hoge spanning
De elektronica in de LED lamp is ontworpen voor bepaalde spanningen. De elektronische onderdelen zijn ook gemaakt om een bepaalde spanning te verdragen. Echter, hoe hoger de spanning die het onderdeel aan kan, hoe groter het wordt en duurder. En in de lamp is weinig ruimte, dus wordt de component zo bemeten dat er enige reserve is maar niet teveel.
Te hoge spanningen kunnen ontstaan door:
Dimmers en transformatoren
Gloeilampen en halogeen lampen vormen een heel eenvoudige (weerstand) en hoge belasting. Dimmers en transformatoren uit het gloeilampen/halogeen tijdperk rekenen op deze eigenschappen en het ontwerp van de elektronica maakt er ook gebruik van. Echter, een LED lamp heeft een complexe en lage belasting waar dimmers en transformatoren uit het halogeen tijdperk zeer vaak veel moeite mee hebben. Het gevolg daarvan kan zijn dat de dimmers/transformatoren hoge spanningpieken geven die de LED lampen kapot maken. Dat hoeft niet meteen, ze kunnen ook pas na een half jaar kapot gaan. Het kan ook dat de lamp(en) of de dimmer/transformator zoemt, dat het licht niet stabiel is of dat de lamp niet goed gedimd kan worden. Voor het gemak hebben we het in dit verhaal alleen over dimmers en transformatoren, maar het geld ook voor alle elektronische schakelaars (evt. op afstandbediening), tijdschakelklokken, nadering en licht/donker schakelaars.
Andere stroomverbruikers
Andere stroomverbruikers in het net die vooral bij het aan en uitschakelen hoge spanningspieken geven, zoals elektromotoren en slechte TL verlichting, kunnen ook spanningspieken op het net zetten.
Slechte schakelaars
Bij gewone schakelaars en mechanische relais gebeurt het dat als deze aan gaan of uit de contacten zeer snel open en dicht gaan (< tien keer binnen 10 ms). Dit fenomeen wordt denderen van contacten genoemd. De elektronica in de lamp is daar natuurlijk op berekend, maar bij een slechte / defecte schakelaar dendert deze veel langer (> 100 ms) en/of vaker en daar is de elektronica niet op berekend en kan dan snel de geest geven.
Kwaliteit
De kwaliteit van de lamp en de onderdelen bepalen natuurlijk ook sterk de levensduur:
- Een ontwerp waarbij alle warmte producerende componenten vlak bij elkaar staan, zorgt er voor dat op die plek de temperatuur te hoog wordt en dus de levensduur beperkt.
- Bij het ontwerpen van de lamp moet er voor gezorgd worden dat de ontwikkelde warmte zo snel mogelijk naar buiten wordt afgevoerd. Dat stelt eisen aan het ontwerp van de behuizing, de materialen en de nauwkeurigheid van de afwerking.
- Onderdelen met een grotere spreiding in de precieze waarde zijn goedkoper, maar kunnen bij een grotere spreiding zorgen dat de lamp te heet wordt of de stroom in de lamp te groot.
- Ieder elektronisch onderdeel verouderd, ook al is het niet in gebruik. Om de veroudering te verminderen moeten de productie processen van de onderdelen beter zijn en moeten betere materialen gebruikt worden. En dat alles vertaald zich in geld. En we hebben nu eenmaal graag goedkope lampen.
Levensduur definitie
Je denk natuurlijk dat bij het begrip levensduur iedere lamp dat aantal uren zal bereiken. Maar dat klopt niet. Voor alle lampen (halogeen, gloeilamp, spaarlamp, TL, LED, etc.) geld dat de levensduur is gedefinieerd dat 90% van de lampen nog minimaal 70% van de lichthoeveelheid geven na de aangegeven brand uren. Als 100% de aangeven levensduur moet halen, worden de lampen veel duurder.
